ENG

Άγιος Τρύφωνας

01/02/2020

Η ορθόδοξη εκκλησία τιμά την 1η Φεβρουαρίου τον Άγιο Τρύφωνα, ο οποίος έχει καθιερωθεί ως ο προστάτης των αμπελουργών. Στις αγιογραφίες παρουσιάζεται νεαρός, χωρίς γένια, σγουρομάλλης και κρατώντας κλαδευτήρι.

Πουθενά όμως δεν βρίσκουμε, αν ανατρέξουμε στο συναξάρι του, επεισόδια από τον βίο του ή θαύματα που να σχετίζονται με το αμπέλι και το κρασί.

Συνεπώς, πως συνέβη αυτός ο συσχετισμός;

Ας δούμε τη ζωή του αγίου, ο οποίος γεννήθηκε στη Λάμψακο, παραλιακή πόλη της Φρυγίας και μαρτύρησε στη Νίκαια της φρυγικής Βιθυνίας το 249 μ.Χ. Η περιοχή ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της, όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Ο Άγιος Τρύφων, πολιούχος της Νίκαιας, συνδέεται, λοιπόν, καταρχήν με το αμπέλι και το κρασί, λόγω προέλευσης.

Όμως και η θέση της γιορτής του στον ετήσιο κύκλο πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση του αγίου ως προστάτη των αμπελουργών. Διότι ο Φεβρουάριος αποτελεί καμπή στον βιολογικό κύκλο του αμπελιού. Είναι η χρονική περίοδος που παραδοσιακά αρχίζει το κλάδεμα.

Έτσι οι αμπελουργοί, οι οποίοι από τα πανάρχαια χρόνια προσπαθούσαν να κερδίσουν την εύνοια των θεών πριν να αρχίσουν το κλάδεμα, με την επικράτηση του Χριστιανισμού έδωσαν τον ρόλο του προστάτη τους στον Άγιο Τρύφωνα. Του ζητούν να προστατεύσει τα φυτά τους από παγωνιές, χαλάζι, ανέμους, άκαιρες βροχές ή ασθένειες.

Ο άγιος, λοιπόν, εικονίζεται με κλαδευτήρι στο χέρι και έχει σημαντικές αποτρεπτικές δυνάμεις κατά των ποικίλων εχθρών του αμπελιού. Ονομαστικά αναφέρονται στον Εξορκισμό του Αγίου Μάρτυρος Τρύφωνα οι: «... Κάμπη, Σκώληξ, Σκωληκοκάμπη, Σκάνθαρος, Βρούχος, Ακρίς, Επίμαλος, Καλιγάρις, Μακρόπους, Μύρμηξ, Φθειρ, Ρυγίτης, Ψυλλίτης, Καυσοκόπος, Ερυσίβη, Κοχλοί, Ψαλίτης και ει τι άλλο προσφυσούν και μαραίνον τον καρπό της σταφυλής και των λοιπών ειδών και λαχάνων...»

Η λατρεία του Αγίου Τρύφωνα πέρασε στην ανατολική Θράκη και την ανατολική Ρωμυλία. Και όταν το 1924 οι ιστορικές συνθήκες ανάγκασαν τους ελληνικούς πληθυσμούς της ανατολικής Ρωμυλίας να αφήσουν κατάφυτες με αμπέλια περιοχές και να έρθουν στις νέες τους πατρίδες βρήκαν τον άγιο, καταξιωμένο προστάτη των αμπελουργών των χριστιανικών πληθυσμών της Βαλκανικής χερσονήσου.


Λατρεία
Η γιορτή του Αγίου Τρύφωνα σηματοδοτεί την έναρξη του κλαδέματος. Την ημέρα όμως της γιορτής, οι  αμπελουργοί απέχουν από την εργασία στα αμπέλια. Κάνουν αγιασμό στην εκκλησία και αρτοκλασία με κόλλυβα για το μνημόσυνο του αγίου. Συνηθίζουν ακόμη να κρατούν από τον τρύγο τσαμπιά κρεμασμένα στα υπόγεια κελάρια ή στην κληματαριά και το έχουν σε καλό να αντέξουν. Τα πηγαίνουν στην εκκλησία, τα κρεμούν στην εικόνα για να διαβαστούν και στη συνέχεια τα μοιράζουν στους πιστούς. Με τον αγιασμό ραντίζουν τα αμπέλια και τους μπαχτσέδες. Στα αμπέλια μερικοί προβαίνουν και σε τελετουργικό κλάδεμα τεσσάρων πρεμνών. Στη συνέχεια, ακολουθεί, κρασοκατάνυξη και γλέντι.

Οι πρόσφυγες από την ανατολική Ρωμυλία πραγματοποιούν την εντυπωσιακή τελετουργία του κουρμπανιού, αιματηρής δηλαδή θυσίας με θρακική προέλευση.

Γνωρίζετε ότι:
Ο αντίστοιχος δυτικός άγιος, ο Saint Vincent, εορτάζεται στις 22 Ιανουαρίου, την ίδια δηλαδή χρονική περίοδο.
A A