Η Αλσατία, στην ανατολικότερη πλευρά της Γαλλίας, στα σύνορα με τη Γερμανία, αποτέλεσε διεκδικούμενη και γκρίζα περιοχή αρκετές φορές στην ιστορία. Προστατευμένη από τα Βόσγια Όρη προς τα δυτικά -που την αποκόπτουν από την υπόλοιπη Γαλλία- και με τον ποταμό Ρήνο στα ανατολικά -να την αποκόπτει από τη Γερμανία- θα μπορούσε να αποτελεί ανεξάρτητο κράτος με μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον, δεδομένης της αναπτυγμένης οίνο-γαστρονομικής κουλτούρας της.
Οι Αλσατοί αμπελουργοί, διαπίστωσαν από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα τις σπουδαίες δυνατότητες που είχε η αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή τους και προσπάθησαν να κρατήσουν τους αμπελώνες τους αμιγείς ποικιλιακά, αποφεύγοντας τη χρήση των υβριδίων. Το 1962 εισάγεται στην περιοχή το σύστημα των Ονομασιών Προέλευσης (AC) και από το 1972 οι οινοπαραγωγοί εμφιαλώνουν υποχρεωτικά στην περιοχή παραγωγής, ενώ υιοθετείται η φιάλη flûte για όλα τα κρασιά που παράγονται στην Αλσατία.
Αμπελώνες και κρασιά Grand Cru
Το 1975 δημιουργείται η αξιολόγηση-κατάταξη των αμπελώνων και η διάκρισή τους σε Grand Cru. Τελικά θα ολοκληρωθεί το 1983, με 25 αμπελώνες να αποκτούν τον πολυπόθητο χαρακτηρισμό. Μια διαδικασία που δεν βρήκε σύμφωνους όλους τους παραγωγούς και πυροδότησε αντιδράσεις που κατέληξαν σε ρήξη.
Αποτέλεσμα; Δύο από τους εξαιρετικούς παραγωγούς τις περιοχής, ο Trimbach και ο Hugel (ο ίδιος χρησιμοποιεί τον όρο Jubilee για τα κρασιά του από αμπελώνες Grand Cru) να αποποιηθούν εντελώς τις κατατάξεις των αμπελώνων και τα κρασιά τους να μη φέρουν τις ενδείξεις Grand Cru, μολονότι οι αμπελώνες τους έχουν συμπεριληφθεί σε αυτή την κατηγορία. Το βασικό επιχείρημα και αντίθεσή τους ήταν η αυθαίρετη, κατά κάποιον τρόπο, οριοθέτηση αυτών των αμπελώνων, έτσι ώστε να διευρύνονται κατά πολύ τα όρια των αμπελώνων προς το συμφέρον συγκεκριμένων παραγωγών. Παρόλα αυτά, το σύστημα ισχύει και λειτουργεί και από το 2006 υπάρχουν, πλέον, 51 αμπελώνες σε αυτή την κατηγορία.
Ένα κρασί για να μπορεί να ανήκει στην κατηγορία Alsace Grand Cru θα πρέπει να πληρεί ορισμένες προϋποθέσεις. Καταρχάς, να προέρχεται από συγκεκριμένο αμπελώνα Grand Cru, αλλά επιπλέον, θα πρέπει να παράγεται αποκλειστικά από μια από τις τέσσερις «ευγενείς ποικιλίες» της περιοχής: Pinot Gris (μέχρι πρότινος και Tokay), Gewürztraminer, Riesling και Muscat, δηλαδή να έχει μονοποικιλιακή σύσταση.
Σχετικά πρόσφατα, ωστόσο, με μια ρύθμιση που βρίσκει εφαρμογή από το 2007, επιτρέπεται σε τρεις αμπελώνες (Kaefferkopf, Altenberg de Bergheim και Zotzenberg) η παραγωγή κρασιών από ανάμειξη των ευγενών ποικιλιών σε συγκεκριμένα ποσοστά. Στο Zotzenberg μάλιστα, επιτρέπεται και η χρήση του Sylvaner, μιας δευτερεύουσας ποικιλίας που καλύπτει το 12% των αμπελώνων της Αλσατίας και χρησιμοποιείται κυρίως σε αναμείξεις.
Στις προϋποθέσεις χρήσης του όρου Grand Cru, καθορίζονται επίσης οι -αυστηρές- στρεμματικές αποδόσεις, καθώς και ο συγκεκριμένος τρόπος κλαδέματος και η πυκνότητα φύτευσης.
Πολλοί διαφορετικοί τύποι κρασιών
Η Αλσατία είναι από τις λίγες οινοποιητικές περιοχές-διαμερίσματα που σχεδόν εξ ολοκλήρου παράγει λευκά κρασιά. Το Pinot Noir καλύπτει μόνο το 9% των αμπελώνων, ωστόσο ορισμένοι παραγωγοί επιδιώκουν να παράγουν ερυθρά από τη συγκεκριμένη ποικιλία, που θα ήθελαν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα της Βουργουνδίας.
Συνήθως, οι Αλσατοί παραγωγοί παράγουν πολλά διαφορετικά κρασιά, που συχνά φτάνουν και τα 30 ανά παραγωγό. Σε μια πολύ γενική προσέγγιση, τα κρασιά αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: τα απλά, τα Réserve και τα καθυστερημένου τρύγου (Vendange Tardive). Ένας παραγωγός στην απλή κατηγορία μπορεί να παράγει 5 μονοποικιλιακά κρασιά, ένα από κάθε ποικιλία. Εν συνεχεία, τα Réserve, 3 από τα οποία μπορεί να αφορούν την ίδια ποικιλία και να προέρχονται από διαφορετικούς αμπελώνες ή ακόμα και από αμπελώνες Grand Cru. Υπάρχει δε, και η ένδειξη Réserve Personnelle ή Réserve Exceptionnelle που υποδηλώνει μια αναβαθμισμένη -για τον παραγωγό- ετικέτα, χωρίς όμως σαφή νομοθετική υπόσταση και κατοχύρωση.
Τέλος υπάρχουν τα καθυστερημένου τρύγου που διακρίνονται σε Vendange Tardive και Sélection de Grains Noble. Τα κρασιά αυτά παράγονται σε εξαιρετικές χρονιές, στις οποίες επιτρέπεται η παραμονή των σταφυλιών στο αμπέλι προκειμένου, στην πρώτη περίπτωση να συμπυκνωθούν και να έχουν υψηλότερο αλκοολικό βαθμό, ενώ στη δεύτερη περίπτωση τα σταφύλια έχουν προσβληθεί από ευγενή σήψη. Στην πρώτη περίπτωση ο παραγωγός επιλέγει εάν θα αφήσει αζύμωτα σάκχαρα, εάν δηλαδή θα παράξει ξηρό ή γλυκό κρασί. Στη δεύτερη, έχουμε πάντα παρουσία αζύμωτων σακχάρων. Και οι δύο περιπτώσεις αφορούν αποκλειστικά στις ευγενείς ποικιλίες.
Ενδιαφέρουσα παρουσία έχουν και τα αφρώδη της Αλσατίας. Με την κατηγορία Cremant d' Alsace οι παραγωγοί καταφέρνουν να δείξουν τη δυναμική της περιοχής τους και να εκμεταλλευτούν τους πρώιμους τρύγους. Στην παραγωγή των αφρωδών επιτρέπεται κατ' εξαίρεση να απορροφηθούν οι εξαιρετικά περιορισμένες ποσότητες Chardonnay που καλλιεργούνται στην περιοχή σε συνδυασμό με τα Pinot Noir, Pinot Blanc και Pinot Gris.
Μια καθημερινή απόλαυση για την περιοχή είναι τα κρασιά με την ένδειξη Eelzwicher. Ο όρος σε μετάφραση σημαίνει ευγενής ανάμειξη και χρησιμοποιείται μάλλον κατ' ευφημισμό, από τη στιγμή που τα Eelzwicher είναι τα προϊόντα βάσης των οινοποιών, που προέρχονται από ποικίλες αναμείξεις απροσδιορίστου προέλευσης και έχουν σαφή προορισμό για τις φτηνές επιλογές.
Τα Eaux-de-vie από διάφορα φρούτα αποτελούν άλλη μια σπεσιαλιτέ της περιοχής. Kirsch, Mirabelle, Quetsche, Poire Williams, Framboise sauvage, Prune αποτελούν τη βάση για εξαιρετικά αποστάγματα που εμφανίζονται στο τέλος του δείπνου και κερδίζουν την παράσταση.
Η Γαλλογερμανική φύση των Αλσατών κυριαρχεί παντού. Στη διάλεκτό τους, στην αρχιτεκτονική τους, στα κρασιά τους και φυσικά στη γαστρονομία τους. Στην Αλσατία μπορεί να δειπνήσεις σε εξαιρετικά ακριβά εστιατόρια, όπως το Aubergedel' ill, το Le Cerf, το Les Tommeries στο Château D'Isenbourg, αλλά και σε «ταπεινά» Winstubs όπως το έξυπνο Caveau D'Eguisheim, ιδιοκτησίας έξι οινοποιείων με λογικές τιμές και μεγάλη επιλογή κρασιών-συνοδών για την εξαίρετη αλσατική κουζίνα. Όποια κατηγορία και να επιλέξετε, το σίγουρο είναι πως θα έχετε μια μοναδική εμπειρία. Εάν δε κάποιος είναι λάτρης των σπαραγγιών, από τον Απρίλιο μέχρι και τον Ιούνιο, θα μπορέσει να πάρει μια γερή δόση άνευ προηγουμένου, συνοδεία υπέροχων κρασιών.
La Route des Vins d'Alsace
Ο Δρόμος του Κρασιού της Αλσατίας, ένα από τα σημαντικότερα δίκτυα οινοτουρισμού στη Γαλλία, ιδρύθηκε το 1953. Τα 170 χλμ. του διασχίζουν ολόκληρο τον αλσατικό αμπελώνα και η ομορφιά της διαδρομής, κατά μήκος της πεδιάδας στη σκιά της οροσειράς των Vosges, είναι απερίγραπτη. Η θέα των «κεντημένων» με αμπελώνες πλαγιών, ενισχύει τη διάθεση για στάσεις και γευστικές δοκιμές στα 72 απίστευτα γραφικά χωριά με την καθαρά μεσαιωνική αύρα. Εκατοντάδες τα οινοποιεία και οι κάβες, δεκάδες τα μουσεία και τα πλημμυρισμένα μυστήριο κάστρα που σας περιμένουν. Τα 26 τουριστικά γραφεία θα σας δώσουν κάθε πληροφορία για τις τουλάχιστον 200(!) γιορτές κρασιού και τρύγου, εκθέσεις, γευστικές δοκιμές κλπ. που διοργανώνονται κάθε χρόνο στην περιοχή, αλλά και για τα εστιατόρια που αξίζει να επισκεφτείτε, τα ξενοδοχεία στα οποία θα ξεκουραστείτε μετά από τις οινοποσίες.