ENG

Rioja

A A

Εκτός από σημαντικότερη αμπελουργική περιοχή της Ισπανίας, η Rioja πλέον θεωρείται μια από τις πιο πολυδιάστατες οινικές περιοχές της υφηλίου. Αν και αποτελεί κλασική αξία, με αναφορές κυρίως στις παραδοσιακές εκφράσεις της περιοχής, ένα κύμα νεωτεριστών οινοποιών καταφέρνει να ακολουθήσει τη διαφορετικότητα των μοντέρνων οινοποιήσεων και στυλ, έτσι ώστε να στέκεται επάξια ακόμη και δίπλα στα κρασιά του Νέου Κόσμου.

Μια ιστορική διαδρομή
Η Rioja θεωρείται το Bordeaux της Ισπανίας, αν και το στυλ των κρασιών της είναι πιο κοντά σε εκείνο των Barolo της Βόρειας Ιταλίας. Η σύνδεση με τα κρασιά του Bordeaux, εξάλλου, από ιστορική άποψη, δεν είναι καθόλου τυχαία. Η Rioja βρισκόταν στο camino Frances, τον δρόμο που οι γάλλοι καθολικοί ακολουθούσαν τον Μεσαίωνα (κάποιοι ακόμα και στις μέρες μας) προκειμένου να προσκυνήσουν τα λείψανα του Αποστόλου Ιακώβου που βρίσκονται στο Santiago de Compostella, στη Γαλικία της Βόρειας Ισπανίας. Μια διαδρομή ημερών για εκείνη την εποχή, που έφερνε τους γάλλους -και όχι μόνο- προσκυνητές στη Rioja. Η περιοχή είχε δραστηριότητα στην παραγωγή κρασιού, αλλά χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις.

Η πρώτη χρονιά σταθμός για τη Rioja υπήρξε το 1780, όταν ο Manuel Quintano, εμπνεόμενος και αντιγράφοντας τις πρακτικές οινοποίησης των γάλλων γειτόνων του, εισήγαγε την πρακτική της παλαίωσης των κρασιών της περιοχής σε δρύινα βαρέλια. Με μια, ωστόσο, διαφορά. Ο Quintano επέλεξε να χρησιμοποιήσει μεγάλα βαρέλια, δημιουργώντας ένα στυλ που σε πολλές bodegas ισχύει μέχρι τις μέρες μας. Η πρακτική αυτή βέβαια, στα χρόνια που ακολούθησαν, προσαρμόστηκε με διαφορετικό τρόπο από κάθε οινοποιό, δίνοντας έτσι και μια ενδιαφέρουσα πολυμορφία στα κρασιά της Rioja.

Η δεύτερη χρονιά ορόσημο για την περιοχή, που σηματοδοτεί και μια εποχή ανάπτυξης και ευημερίας, εντοπίζεται χρονικά γύρω στα 1850, με την προσβολή των αμπελώνων του Bordeaux, αρχικά από ωίδιο και στη συνέχεια από φυλλοξήρα. Αποτέλεσμα της καταστροφής των αμπελώνων του Bordeaux  ήταν οι έμποροι της εποχής, οι μπορντολέζοι negociants, να στραφούν στη Rioja προκειμένου να εξασφαλίσουν τις ποσότητες που χρειάζονταν. Αρχικά ενδιαφέρθηκαν για τα σταφύλια της περιοχής και κατόπιν, εκτιμώντας τις δυνατότητες, άρχισαν να επενδύουν και να παράγουν, οι ίδιοι οι Γάλλοι, κρασί στην περιοχή.

Η αμπελουργική, οινική, άλλα και εμπορική ανάπτυξη που ακολούθησε στην περιοχή ήταν αδιανόητη για τα δεδομένα της εποχής. Δημιουργήθηκε σιδηροδρομικό δίκτυο που συνέδεε το Haro με το εμπορικό λιμάνι του Bilbao και η ίδια η Rioja μετατράπηκε, από ένα πέρασμα στην περιοχή των Βάσκων, στο σημαντικότερο εμπορικό και οινικό κέντρο της ιβηρικής χερσονήσου.

Η φυλλοξήρα, ωστόσο, προσέβαλλε και τους αμπελώνες της Rioja. Με καθυστέρηση, στις αρχές του 19ου αι. Τότε, οι Γάλλοι επέστρεψαν στο Bordeaux. Το καλό όμως ήταν ότι, εν τω μεταξύ, το αντίδοτο στη φυλλοξήρα, δηλαδή ο εμβολιασμός των αμπελώνων σε αμερικανικά ανθεκτικά υποκείμενα, είχε ήδη δώσει τη λύση στο πρόβλημα της καταστροφικής για τους αμπελώνες προσβολής. Ακολούθησε ο  ισπανικός εμφύλιος πόλεμος και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. Η περιοχή της Rioja γνώρισε δύσκολες περιόδους, που ανέκοψαν τη μεγάλη ανάπτυξη που είχε προηγηθεί. Οι οικονομικές δυσκολίες οδήγησαν τους παραγωγούς στο να μην αγοράζουν πλέον γαλλικά βαρέλια, αλλά να προμηθεύονται αμερικανική δρυ και να κάνουν τα βαρέλια μόνοι τους, ακολουθώντας μια πρακτική, παρόμοια με αυτή των μπορντολέζων οινοποιιών, η οποία έχει αφήσει κατάλοιπα ακόμα και στις μέρες μας. Η δε παραμονή των κρασιών στα βαρέλια, για κάποιους παραγωγούς της Rioja, ήταν παροιμιώδης. Με μέση παραμονή τα δέκα χρόνια (!!!), τα συγκεκριμένα κρασιά υπήρξαν τα πλέον παλιωμένα, σε δρύινα βαρέλια, στην υφήλιο.

Στις μέρες μας, οι πρακτικές αυτές έχουν ξεπεραστεί από τις μοντέρνες αντιλήψεις στον τρόπο οινοποίησης, αφήνοντας πάντως χώρο και σε αυτούς που επιμένουν στη μεγάλη παραμονή των λευκών, ροζέ και ερυθρών κρασιών σε βαρέλια, διατηρώντας το παραδοσιακό ύφος και στυλ.

Υποπεριοχές, σταφύλια και ενδείξεις ποιότητας
Η Rioja βρίσκεται σε ένα οροπέδιο, σε υψόμετρο 500 μέτρων, προστατευμένη από τα Καντάβρια Όρη. Χωρίζεται σε τρεις υποπεριοχές: τη Rioja Alta, τη Rioja Alavesa και τη Rioja Baja. Οι δύο πρώτες βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο και βορειότερα. Με ψυχρότερες κλιματολογικές συνθήκες και διαθέτοντας καλύτερα εδάφη, παράγουν και τα καλύτερα σταφύλια της περιοχής.

Η ποικιλία-συνώνυμο της περιοχής είναι το Tempranillo, η βασική ποικιλία που -παρόμοια με το Bordeaux και το Chianti- συμπληρώνεται από τρεις άλλες: τη Garnacha (Grenache), το Mazuello (Carignan) και το Graciano. Οι τέσσερις συνιστούν το σύνολο των ποικιλιών που δημιουργούν το παραδοσιακό στυλ της Rioja.
Τελευταία, αρκετές bodega παράγουν Rioja από 100% Tempranillo, ενώ το Cabernet Sauvignon και το Merlot κερδίζουν έδαφος.
Το ερυθρό αποτελεί το 85% του παραγόμενου κρασιού, ενώ για τους «εκπαιδευμένους» και ιδιαίτερους ουρανίσκους τα λευκά κρασιά της Rioja θεωρούνται σημεία αναφοράς. Παράγονται από τις λευκές ποικιλίες: Viura (Macabeo), Malvasia, Garnacha Blanca και διακρίνονται για τη μεγάλη δυνατότητα παραμονής τους στα βαρέλια. Οι λευκές Rioja, αν και δεν είναι εμπορικές ετικέτες, αποτελούν μια σπανιότητα στον κόσμο του κρασιού, όσον αφορά στην πολυπλοκότητα και την ιδιαιτερότητά τους.

Τα κρασιά της περιοχής, από το 1991 ήδη, έχουν χαρακτηριστεί ως κρασιά ποιότητας με την ένδειξη D.O.Ca (Denominacion de Origem Calificada) και ελέγχονται για το σύνολο της παραγωγής τους από το Consejo Regulador, το ρυθμιστικό σώμα της ονομασίας προέλευσης.
Χωρίζονται, ανάλογα με την περίοδο παλαίωσης στα βαρέλια σε: joven, crianza, reserve και gran reserve.

Ο οινοτουρισμός
Η Rioja, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει ενεργοποιηθεί δραστικά και στον οινοτουρισμό. Με σημαντικές επενδύσεις σε εικαστικές προσθήκες στα οινοποιεία έχει καταφέρει να γίνει πόλος έλξης ενδιαφερόντων και εκτός κρασιού.
Μεγάλοι αρχιτέκτονες, όπως ο Frank Ghery που έντυσε το οινοποιείο-ξενοδοχείο του Marques de Riscal, η Zaha Hadid με την προσθήκη στο οινοποιείο Lopez de Heredia, ο Santiago Calatrava που διαμόρφωσε την πρόσοψη του Bodegas Ysios και ο Inaki Aspiazu στο Bodegas Baigorri, έχουν συμβάλλει στο να εξελιχθεί η Rioja, από οινοπαραγωγός περιοχή σε πολιτιστικό κέντρο επικοινωνίας, προβολής, προώθησης και διαλόγου του κρασιού πέραν του συμβατικού αγροτικού-γαστρονομικού προορισμού. Μια ευρωπαϊκή περιοχή, πρότυπο αγροτουριστικής ανάπτυξης, που αξίζει να αποτελέσει τον επόμενο προορισμό σας.