Η Νέα Χιλή

της Mariana Martínez*

Η επανάσταση των Χιλιανών κρασιών

Η Χιλή, τοποθετημένη στην 6η θέση των μεγαλύτερων χωρών παραγωγών κρασιού στον κόσμο από άποψη όγκου (1.103 εκ. λίτρα για το 2023), στήριξε την ανάπτυξη των κρασιών της σε μια επανάσταση που διήρκεσε μόλις μισό αιώνα και επικεντρώθηκε στις εξαγωγές, λόγω μιας μικρής εγχώριας κατανάλωσης που σήμερα δεν ξεπερνά τα 15 λίτρα κρασιού ανά κάτοικο ετησίως.

Αυτή η επανάσταση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 με τις γαλλικές ποικιλίες που ήταν πιο γνωστές στις διεθνείς αγορές. Chardonnay, Sauvignon Blanc, Merlot και Cabernet Sauvignon φυτεύτηκαν στον -τότε αποκαλούμενο- οινικό παράδεισο, σε γόνιμα εδάφη με αξιοζήλευτες συνθήκες. Μια αμπελουργική Χιλή πολύ διαφορετική από τη σημερινή, με 130.086 εκτάρια αμπελώνων, κατανεμημένα σε 6 αμπελουργικές περιοχές, από την ακραία βόρεια ημιέρημο, σε γεωγραφικό πλάτος 28°34' Ν, έως τη νότια Παταγονία. Σε γεωγραφικό πλάτος 46°32' Ν, η περιοχή Chico είναι πλέον το νοτιότερο σημείο του πλανήτη για την παραγωγή κρασιού.

Πώς, λοιπόν, να ορίσουμε το ύφος των χιλιανών κρασιών σήμερα; Δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα από το να ΄τα αποκαλέσουμε "ποικιλόμορφα και συναρπαστικά’.

Μεταξύ της παγωμένης ακτής του Ειρηνικού Ωκεανού και του ακραίου νότου, έχουν παραχθεί εξαιρετικά κρασιά από ποικιλίες που αγαπούν το κρύο, όπως το Sauvignon Blanc, το Chardonnay και το Pinot Noir, που ξεχωρίζουν στα ασβεστολιθικά εδάφη του Huasco ή του Limarí, στους γρανίτες της Casablanca, του San Antonio και του Colchagua ή στα ηφαιστειακά εδάφη του Malleco. Επίσης, τα ψηλότερα βουνά των Άνδεων έχουν προσφέρει το θερμικό εύρος μεταξύ ημέρας και νύχτας που ευνοεί την ανάπτυξη των ερυθρών ποικιλιών, όχι μόνο αυτών που προέρχονται από το Bordeaux, όπως το εμβληματικό Cabernet Sauvignon και το Carmenère, αλλά και των μεσογειακών ποικιλιών, οι οποίες παράγουν κρασιά με υπέροχο χρώμα, καλή φυσική οξύτητα και δυνατότητα παλαίωσης.

Ο 21ος αιώνας, βρήκε τον οινικό κλάδο της Χιλής να επικεντρώνεται στη διερεύνηση του γενετικού τους υλικού πριν από τη φυλλοξήρα, στην καταγραφή της ποικιλομορφίας των εδαφών τους, καθώς και στην αξιοποίηση των αιωνόβιων αμπελώνων που καλλιεργούνται ξηρικά. Αναφερόμαστε στις κοιλάδες Maule, Itata και Biobío, περιοχές ξεχασμένες μέχρι τώρα λόγω του μειονεκτήματος της μη δυνατότητας άρδευσης εκτός από τις βροχοπτώσεις. Αρχικά, οι αμπελώνες της Cariñena προωθήθηκαν μέσω της επιτυχημένης συλλογικότητας που ονομάζεται Vigno, τα κρασιά της οποίας με εξαιρετικό χαρακτήρα λάμπουν ήδη στους πιο διάσημους καταλόγους κρασιών.
Στη συνέχεια, ενισχύθηκαν τα πρώτα αμπέλια που έφεραν οι Ισπανοί ιεραπόστολοι, το Listán Prieto, γνωστό στη Χιλή ως σταφύλι País, και το λευκό Moscatel de Alejandría. Τώρα, μαζί με τα παλιά αμπέλια Cinsault, Chasselas, Malbec και Semillon, είναι οι πρωταγωνιστές κρασιών που γεννήθηκαν με τη φιλοσοφία της ελάχιστης δυνατής παρέμβασης στους αμπελώνες και τα οινοποιεία. Αυτό περιλαμβάνει την επιστροφή στα άλογα για όργωμα, ζυμώσεις με ντόπιες ζύμες σε μεγάλες ανοιχτές παλιές ξύλινες δεξαμενές, σε τσιμεντένιες δεξαμενές ή σε πήλινα δοχεία, όπως ακριβώς γινόταν αιώνες πριν.

Σε αυτή τη διαδρομή, ανάμεσα στα μεγάλα ιστορικά οινοποιεία που δημιουργήθηκαν τον 19ο αιώνα ή στα μεσαία και μικρά που γεννήθηκαν ως μπουτίκ οινοποιεία τη δεκαετία του 1990, εκατοντάδες νέα projects έχουν προκύψει από τα χέρια ανεξάρτητων οινοποιών και αμπελουργών που για γενιές πωλούσαν τα σταφύλια τους σε τρίτους.

Όλες αυτές οι αλλαγές είναι επίσης σύμφωνες με τις νέες εποχές, στις οποίες η φροντίδα για το περιβάλλον δεν αποτελεί πλέον πολυτέλεια, αλλά επείγουσα ανάγκη μπροστά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Προς αυτή την κατεύθυνση, για παράδειγμα, και στο πλαίσιο του Κώδικα Βιωσιμότητας που δημιούργησε η Wines of Chile (η μεγαλύτερη ένωση οινοποιών της χώρας), περισσότερα από 80 οινοποιεία έχουν δώσει προτεραιότητα στην αποτελεσματική χρήση του νερού, το οποίο γίνεται όλο και πιο σπάνιο, ιδίως στη βόρεια-κεντρική ζώνη. Επίσης, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως της ηλιακής, εφαρμόζεται σε όλη την επικράτεια, ενώ σύμφωνα με τον νέο νόμο περί ανακύκλωσης και διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (REP), οι παραγωγοί κρασιού και κάθε άλλου καταναλωτικού αγαθού υποχρεούνται να ανακυκλώνουν τουλάχιστον το 70% των αποβλήτων που παράγουν.

Σε αυτή τη νέα ματιά στην αναζήτηση της προστασίας του περιβάλλοντος, αξίζει να σημειωθούν και οι αμέτρητες ιδιωτικές πρωτοβουλίες που μελετούν και φροντίζουν τα οικοσυστήματά τους, κηρύσσοντας περιοχές οικολογικής προστασίας, είτε κοντά, είτε γύρω, είτε μέσα στους αμπελώνες τους, κατανοώντας ότι κάθε βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι μια συμβολή στη βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων τους.

Οινοποιεία που δεν πρέπει να χάσετε
Ακολουθεί ένας μικρός κατάλογος των οινοποιείων που δεν πρέπει να χάσετε για να ανακαλύψετε τη σύγχρονη οινική Χιλή, μαζί με την ομορφιά των τοπίων και των κρασιών της.

Η Viña Montes είναι ένα Χιλιανό οινοποιείο που γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '80, αναγνωρισμένο από τότε -χάρη στο καινοτόμο πνεύμα του ιδρυτικού της εταίρου και οινοποιού Aurelio Montes- για την αναζήτηση νέων ορίων στην αμπελουργία της χώρας. Τα κρασιά του, με έντονο χαρακτήρα και μεγάλες δυνατότητες παλαίωσης, μας γνωρίζουν τη DO Zapallar, στην ακτή στην οποία υπήρξαν πρωτοπόροι. Και μέσω των απόκρημνων πλαγιών της Apalta μας ταξιδεύουν μέχρι τον ακραίο νότο στο αρχιπέλαγος Chiloé, όπου εξερευνούν σε ένα νέο κλιματικό σύνορο για την παραγωγή αφρωδών οίνων.

Η Viña Lapostolle ανήκει στον όμιλο Domaines Bournet-Lapostolle και αυτοπροσδιορίζεται ως οινοποιείο ‘γαλλικού πνεύματος, γεννημένο στη Χιλή’. Ο οίκος ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '90 στην κοιλάδα Colchagua από το ζευγάρι των Γάλλων Alexandra Marnier-Lapostolle και Cyril de Bournet, με την υποστήριξη του συμβούλου τους από τότε, Michel Rolland. Σήμερα, τα παγκοσμίου φήμης κρασιά τους, με αιχμή την επιτυχία του μεγάλου ερυθρού χαρμανιού Clos Apalta, παράγονται υπό τη διεύθυνση μιας νέας γενιάς της οικογένειας και ενός νέου οινοποιού, των νεαρών Charles-Henri de Bournet και Andrea León, αντίστοιχα.

Το Viña Vik, στο Cachapal, αναγνωρισμένο φέτος ως νούμερο 3 στην κατάταξη των καλύτερων αμπελώνων του κόσμου, ξεχωρίζει για το πολυτελές ξενοδοχείο και το εστιατόριό του, μια γαστρονομία που προέρχεται από τοπικούς παραγωγούς και τον δικό του βιολογικό κήπο. Το σύγχρονο οινοποιείο του, εν τω μεταξύ, καλύπτεται από έναν καμβά που επιτρέπει την εργασία με φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επιπλέον, για να πάνε την αίσθηση της καταγωγής ένα βήμα παραπέρα, χρησιμοποιούν κλαδιά και πεσμένους κορμούς από τα δικά τους δάση βελανιδιάς για να καπνίσουν και έτσι να αναζωογονήσουν τα βαρέλια τους και εκείνα των μικρών γειτονικών οινοποιών. Επίσης, με τον πηλό των εδαφών τους, οι τεχνίτες κατασκευάζουν αμφορείς με τους οποίους πειραματίζονται στην παλαίωση των κρασιών τους.

Το Vui Manent, στην Colchagua, προσφέρει τη γοητεία της αποικιακής αρχιτεκτονικής και μια γαστρονομική εμπειρία με δύο προοπτικές: Rayuela, ένα εστιατόριο που βασίζεται στο μαγείρεμα τοπικών προϊόντων στη σχάρα, και το Food & Wine Studio, ένα βήμα προς τα εμπρός στην καινοτομία των τεχνικών και των συστατικών. Και οι δύο χώροι βρίσκονται στον αμπελώνα, με βεράντες κάτω από συκιές και αμπέλια.  Φέτος, το οινοποιείο πρόσθεσε επίσης σύγχρονες καμπίνες για ύπνο στην εξοχή.

Το Bodegas Re, στην κοιλάδα Casablanca, είναι το οικογενειακό σχέδιο του Pablo Morandé, ενός πρωτοπόρου οινοποιού, στο υπόγειο κελάρι του οποίου παράγονται σπουδαία αφρώδη από την Casablanca και ριζοσπαστικά ερυθρά Maule.

Η Viña Prado στο Portezuelo, στην κοιλάδα Itata, είναι μια υποχρεωτική στάση για να ταξιδέψει κανείς στο παρελθόν της Χιλιανής υπαίθρου και ταυτόχρονα να δει πώς οι νέες γενιές της προσαρμόζονται στους νέους καιρούς. Στο παλιό οινοποιείο, ιστορική κληρονομιά, θα δείτε παλιά βαρέλια raulí δίπλα στις ανοξείδωτες δεξαμενές. Και ανάμεσα στους εκατοντάχρονους αμπελώνες του, με όμορφη θέα στις απαλές πλαγιές της κοιλάδας, θα απολαύσετε την τοπική γαστρονομία, μαζί με τα κρασιά Moscatel, País και τα ερυθρά χαρμάνια του.

* Η Mariana Martínez ειδικεύεται στα κρασιά της Χιλής, όπου ζει, για περισσότερα από 20 χρόνια. Είναι καθηγήτρια στη Σχολή Sommelier της Χιλής και ιδρύτρια/εκδότρια του www.wip.c, ιστότοπου που ειδικεύεται στα κρασιά της Νότιας Αμερικής. Είναι η συγγραφέας των βιβλίων "Wine from A to Z" και "Wine & Company".